Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego
Rezerwat leśny Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego w Szczerkowie położony jest 9 km na północ od Osia. Utworzony został w celu ochrony największego w Europie Środkowej skupiska jarzębu brekinii zwanego też brzękiem. Gatunek ten, niegdyś pospolity w europejskich lasach dziś jest już rzadko spotykany. Cenne, czerwone drewno o wysokich właściwościach technicznych stało się przyczyną jego wyginięcia. Rezerwat stanowi swoistą enklawę lasu liściastego wśród borów sosnowych.
Typ rezerwatu: leśny, częściowy
Data utworzenia: 1975
Podstawa prawna: Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 26 marca 1975r. (M.P. nr 11, poz. 64 z 1975r.)
Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 7 kwietnia 1949r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 25 poz. 180).
Powierzchnia: 102,21ha
Cel ochrony: Celem ochrony jest zachowanie fragmentu lasu grądowego z udziałem brekinii i domieszką buka
Miedzno
Rezerwat ornitologiczny Jezioro Miedzno położony jest 4 km na północny wschód od Osia. Został utworzony w celu ochrony bogatych stanowisk populacji ptactwa wodnego i błotnego. Jest to jedyny tego typu w powiecie świeckim rezerwat ornitologiczny. Zeutrofizowane, w końcowym stadium zarastania jezioro wraz z otaczającymi bagnami, lasami i przepływającą przez nie Sobińską Strugą stwarzają dogodne warunki lęgowe wielu rzadkich i chronionych gatunków ptaków, takich jak: żuraw, łabędź niemy i krzykliwy, bocian czarny, kropiatka, bielik, bąk, rybołów wiele innych.
Typ rezerwatu: faunistyczny, częściowy
Data utworzenia: 1968
Podstawa prawna: Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 4 listopada 1968r. (M.P. nr 49, poz. 340 z 1968r.)
Powierzchnia: 88,52ha
Cel ochrony: Celem ochrony jest zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych miejsc lęgowych i żerowisk ptaków błotnych i wodnych. Rezerwat został utworzony w celu objęcia ochroną bogatych stanowisk, zarówno pod względem skałdu gatunkowego jak i liczebności poszczególnych populacji ptactwa wodnego i błotnego.
Jezioro Ciche
Rezerwat Jezioro Ciche położony jest przy drodze prowadzącej do leśniczówki Zalesie. Głównym celem ochrony jest roślinność wodna, bagienna oraz fragmenty grądu subkontynentalnego, gdzie niezwykle cennymi elementami są rzadkie i chronione rośliny, wśród nich bagnica torfowa, turzyca bagienna oraz storczyki.Na szczególną uwagę uwagę zasługuje zespół lilii wodnych pokrywające niemal całą powierzchnię wody.
Typ rezerwatu: torfowiskowy, ścisły i częściowy
Data utworzenia: 1994
Podstawa prawna: Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 26 stycznia 1994r. (M.P. nr 16, poz. 117 z 1994r.)
Powierzchnia: 37,96ha (w tym 1,68 strefa ścisła)
Cel ochrony: „Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych, krajobrazowych i turystycznych malowniczo położonychśródleśnych jezior wraz z ich otoczeniem i unikalną w tej części Borów tucholskich roślinnością wodną i torfowiskową”. za: Plan ochrony rezerwatu krajobrazowego „Jezioro Ciche” na lata 1998-2017
Dury
Ścisły rezerwat wodno-torfowiskowy Dury położony jest 4 km na północ od Osia w pobliżu drogi Osie-Skórcz. Tworzą go cztery jeziorka dystroficzne wraz z otaczającymi je torfowiskami. Występujące tu zbiorowiska torfowiskowe ze stanowiskami rosiczek stanowią unikatowe w skali kraju zbiorowisko roślinności terenów podmokłych. Osobliwościami florystycznymi są też: grzybień północny, żurawina drobnolistna, bagnica i narecznica grzebieniasta, oraz rzadkie gatunki turzyc.
Typ rezerwatu: wodno-torfowiskowy, ścisły
Data utworzenia: 1975
Podstawa prawna: Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 26 marca 1975r. (M.P. nr 11, poz. 64 z 1975r.)
Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 7 kwietnia 1949r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 25 poz. 180).
Powierzchnia: 12,59ha
Cel ochrony: Celu ochrony jest zachowanie rzadkich zespołów roslinności wodnej i torfowiskowo-bagiennej.
Jezioro Piaseczno
Najmłodszy rezerwat przyrody „Jezioro Piaseczno” utworzony został w 2001 r. Położony jest 4 km na północ od wsi Łążek. Piaseczno jest jeziorem polodowcowym typu rynnowego, bezodpływowego, zasilanym przez wody podziemne i opady atmosferyczne.Zlewnia bezpośrednia jeziora porośnięta jest zwartym kompleksem leśnym dochodzącym do linii brzegowej. Woda jeziora zaliczana jest do I klasy czystości.
Typ rezerwatu: wodny, częściowy
Data utworzenia: 2001
Podstawa prawna: Rozporzadzenie nr 279/01 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 2 października 2001 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody.
Na podstawie art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. nr 114. poz. 492 z późn. zm.).
Powierzchnia: 159,78ha
Cel ochrony: Celem ochrony jest cenny pod względem naukowych, przyrodniczych i krajobrazowych ekosystemu jeziora Piaseczno.
Rezerwaty znajdujące się na terenach planowanego powiększenia WPK
Rezerwat „Jezioro Łyse”
Typ rezerwatu: torfowiskowy, częściowy
Data utworzenia: 29 marca 2006
Podstawa prawna: Rozporządzenie nr 24/2006 Wojewody Kuj. – Pom. z dnia 21 lutego 2006
Powierzchnia: 20,26ha
Cel ochrony: Celem ochrony w rezerwacie jest zabezpieczenie i zachowanie cennych ekosystemów wodno – błotnych (z zespołem mszarnym przygiełki białej) i boru bagiennego z charakterystycznymi, rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin np. torfowce, rosiczka pośrednia, widłaczek torfowy.
Rezerwat „Jezioro Martwe”
Typ rezerwatu: torfowiskowy, częściowy
Data utworzenia: 12 listopada 1996
Podstawa prawna: Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 12 listopada 1996r.
Na podstawie art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. nr 114. poz. 492 z późn. zm.).
Powierzchnia: 4,07ha
Cel ochrony: Zachowanie ze wzgledów naukowych i dydaktycznych roślinnościcharakterystycznej dla jezior dystroficznych, torfowisk przejściowych i wysokich oraz brzozy bagiennej.